«باهمسفر» تپسی و «اشتراکی» اسنپ چطور کار می‌کنند؟
تصور کنید سوار تاکسی آنلاین شوید اما این بار نه‌فقط هزینه سفرتان نصف شود، بلکه ترافیک و آلودگی هوای شهر هم کاهش یابد! این همان وعده‌ای است که «باهمسفر» تپسی و «اشتراکی» اسنپ با خود آورده‌اند. این ۲ سرویس که احتمالاً تبلیغاتشان را در رسانه‌های مختلف دیده‌اید، کاربران را به شیوه متفاوتی به چالش می‌کشند: «حاضرید برای صرفه‌جویی در هزینه سفرتان را با غریبه‌ای شریک شوید؟»
به گزارش برندسازی به نقل از دیجیاتو، تپسی از اوایل دی سال گذشته این سرویس را در تهران سپس کرج و مشهد راه انداخته است. اسنپ هم بی‌کار ننشست و در اسفند، نسخه آزمایشی «اشتراکی» خود را در تهران و کرج کلید زد. این ۲ غول تاکسی آنلاین، در تبلیغات و جذب کاربر رقابتی تازه را شروع کرده‌اند.
اما سؤال اینجاست که آیا مردم واقعاً حاضرند سفرشان را با غریبه‌ها تقسیم کنند؟ استانداردهای ایمنی و راحتی این سرویس‌ها چیست؟ و تجربه کاربران تاکنون چگونه بوده است؟
دیجیاتو برای پاسخ به پرسش‌های مردمی که در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده، با مسئولان در ۲ شرکت اسنپ و تپسی گفتگو کرده است. اگر کنجکاوید بدانید این سرویس‌ها چطور کار می‌کنند و واقعاً به نفع شما هستند یا نه، ادامه گزارش را بخوانید.
باهمسفر و اشتراکی چطور کار می‌کنند؟
«مصطفی قلی‌زاده»، معاون رشد تپسی، می‌گوید: «دی‌ماه ۱۴۰۳ آمار استقبال کاربران از سرویس باهمسفر چنان ما را شگفت‌زده کرد که تصمیم گرفتیم به‌سرعت آن را گسترش دهیم و کمپین تبلیغات محیطی را اجرا کنیم. برای سنجش میزان رضایت کاربران در کسب‌و‌کار معیاری به نام Retention یا نرخ بازگشت داریم؛ به این معنا که برای مثال، چه تعداد از افرادی که این هفته از سرویس باهمسفر استفاده کرده‌اند، هفته بعد نیز مجدد از این سرویس استفاده می‌کنند و اصطلاحاً «تکرار خرید» اتفاق می‌افتد. نرخ بازگشت کاربر در سرویس باهمسفر مشابه سرویس کلاسیک بود. بالا بودن این نرخ نشانه سلامت آن کسب‌و‌کار است؛ به همین دلیل بر آن شدیم که در فاصله کمی از فعال شدن باهمسفر در شهر تهران، این گزینه را در کرج نیز در دسترس کاربران قرار دهیم و از ابتدای ۱۴۰۴ این سرویس را در مشهد راه‌اندازی کردیم.»
به گفته قلی‌زاده، «ازجمله قسمت‌های قابل‌توجه آمار این سرویس تعداد سفرهای کاربری است که رکورددار استفاده از سرویس باهمسفر است. این مسافر تا پایان فروردین ۱۹۶ بار با دیگران همسفر شده است.»
مسیر ۷ ساله باهمسفر تپسی
قدمت طراحی سرویس «باهمسفر» در تپسی به حدود ۷ سال پیش برمی‌گردد. معاون رشد تپسی درباره جزئیات آن توضیح می‌دهد: «ما از آن زمان به سرویس سفر اشتراکی پرداخته و در گذر زمان، آن را در ۳ مدل متفاوت ارائه کرده‌ایم. در مدل سوم که مدل فعلی ماست، ابتدا ۲ همسفر با یکدیگر هم‌مسیر می‌شوند سپس برای راننده درخواست ارسال می‌شود.»
به گفته او، «مزیت این حالت این است که می‌توانیم درصد تخفیف قطعی به کاربران دهیم که این تخفیف درحال‌حاضر ۳۵ درصد است. ممکن است در ادامه بنا به اقتصاد کسب‌و‌کار و به‌صرفه بودن آن این عدد تغییر کند.»
قلی‌زاده اضافه می‌کند: «تابستان سال گذشته به ایده این مدل جدید رسیدیم و نسخه اولیه را در ۶ منطقه تهران آزمایشی راه‌اندازی کردیم. این مرحله تا دی ادامه داشت و با استقبال بسیار کاربران مواجه شد. همین اتفاق سبب شد ۶ دی ۱۴۰۳ سرویس باهمسفر را دردسترس همه کاربران شهر تهران قرار داده سپس آن را در کرج و مشهد نیز توسعه دهیم.»
معاون رشد تپسی یادآوری می‌کند: «سفیران هم مدل اخیر را که نامش را به «باهمسفر» تغییر داده‌ایم، بیشتر می‌پسندند؛ زیرا از همان لحظه‌ای که برایشان درخواست سفر فرستاده می‌شود، می‌دانند که ۲ مبدأ و ۲ مقصد در پیش خواهند داشت و در اپ خود، این آدرس‌ها را می‌بینند. از نظر فرهنگی هم به رویکرد و روحیه ما نزدیک‌تر است؛ خاطرتان باشد، زمانی که تاکسی دربست می‌گرفتیم، اصرار بر این بود که همان ابتدا، بر سر هزینه و مسیر توافق شود تا مشکلی به وجود نیاید.»
او درباره علت شکست مدل‌های اول و دوم این سرویس می‌گوید: «مدل اول که مربوط به همان سال ۹۷ می‌شود، نتوانست چندان رشد کند؛ زیرا نرخ هم‌مسیر شدن افراد پایین بود. در مدل دوم که مربوط به سال ۱۴۰۰ است، همچنان مشکل پیدا شدن هم‌مسیر و تمایل نداشتن راننده به مقصد دوم وجود داشت و این مدل نیز با مشکل اقبال مسافران مواجه شد.»
میانگین هفته‌ای ۱۸ درصد افزایش تقاضا در تپسی
پس از گذشت بیش از ۳ ماه از ارائه این سرویس در تپسی، قلی‌زاده درباره میزان رضایت مردم از این سرویس توضیح می‌دهد: «گاهی خودمان هم از استقبال کاربران از سرویس باهمسفر شگفت‌زده می‌شویم. با نگاهی اجمالی به واکنش‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی متوجه این قضیه خواهید شد. ما میانگین، هفته‌ای ۱۸ درصد رشد را روی این سرویس تجربه می‌کنیم.»
روابط‌عمومی اسنپ نیز درباره سرویس خود به دیجیاتو توضیح می‌دهد: «سرویس سفر اشتراکی اسنپ از شنبه ۴ اسفند ۱۴۰۳ در مناطق پر رفت‌وآمد تهران و کرج آغاز شد. این سرویس این امکان را در اختیار مسافرانی که مسیرهای مشابهی دارند، قرار می‌دهد تا با همسفر شدن هزینه کمتری پرداخت کنند و کاربران راننده هم با قبول سفرهای اشتراکی می‌توانند مسیر تقریباً مشابهی طی کنند و نسبت به سفرهای عادی درآمد بیشتری داشته باشند. الگوریتم این سرویس برای همسفرکردن مسافرها به‌صورت پویا باتوجه‌به ترافیک، مسافت و زمان سفر را در نظر می‌گیرد و بهترین ۲ گزینه ممکن را برای سفر انتخاب می‌کند تا هر ۲ مسافر با صرف کمترین زمان ممکن به مقصد برسند.»
طبق این اعلام «پس از ثبت مبدأ و مقصد سفر، درصورتی‌که امکان ثبت درخواست «سفر اشتراکی» وجود داشته باشد، این گزینه کنار ۲ سرویس دیگر در اپلیکیشن مسافران نمایش داده می‌شود. هزینه سفر اشتراکی حداقل و حداکثر به کاربران مسافر و راننده نشان داده می‌شود و پس از نهایی شدن شرایط سفر، هزینه قطعی در اپلیکیشن کاربران مسافر و راننده نشان داده می‌شود.»
مدت انتظار مسافران
به نظر باتوجه‌به اینکه برای ارائه این سرویس، ابتدا باید مسافرانی با مسیرهای مشابه پیدا شوند، امکان طولانی شدن مدت انتظار وجود خواهد داشت.
معاون رشد تپسی دراین‌باره می‌گوید: «ممکن است فرایند پیدا شدن همسفر و سفیر تا ۱۰ دقیقه طول بکشد و مسافران ابتدا این مسئله را می‌پذیرند.» اسنپ نیز توضیح می‌دهد: «براساس داده‌های فاز آزمایشی بازه انتظار حدود ۶ دقیقه است. با این توضیح که اولین سفر اشتراکی برای کاربران با کد تخفیف BAHAM100 رایگان است.»
کارکرد الگوریتم سفرهای اشتراکی
برخی کاربران از مسیرهای غیرمرتبط گزارش داده‌اند که تپسی آنها را با هم همسفر کرده است؛ برای مثال مسافری به‌سمت شمال تهران با فردی برای مقصد غرب همسفر شده است. قلی‌زاده درباره این مشکل توضیح می‌دهد: «منطق هم‌مسیر شدن ۲ همسفر کاملاً براساس زمان است. ما درصورتی ۲ مسافر را به هم وصل می‌کنیم که حداکثر ۱۵ دقیقه معطلی برای آن مسافری به وجود بیاید که دیرتر پیاده می‌شود اما سیستم هوشمندانه و براساس پیش‌بینی کار می‌کند و طبعاً خطاهایی دارد. درحال‌حاضر، حالتی که ما بیش از دوبرابر در نرخ معطلی اشتباه کرده باشیم، کمتر از یک درصد است. خودمان به آن «نرخ هماهنگی بد» می‌گوییم. این نرخ فعلاً کمتر از یک درصد است.»
معاون رشد تپسی با بیان اینکه در نظر داریم این سیستم را بهبود دهیم، می‌گوید: «توسعه مدل هوش مصنوعی را در دستورکار خود قرار داده‌ایم که بتواند علاوه‌بر تخمین زمان سفر، درصد اطمینان را نیز به ما بگوید. در مواقعی که درصد اطمینانمان روی زمان سفر پایین است، مثلاً زمانی که ترافیک سنگین است، ما آن Matching را سختگیرانه‌تر می‌کنیم. مثلاً ۱۵ دقیقه معطلی را به ۱۰ دقیقه کاهش می‌دهیم تا حتی اگر اشتباهی رخ داد، مسافران چندان آسیب نبینند. این اقدام در برنامه‌هایمان هست و به‌زودی انجام می‌شود. امیدوارم «نرخ هماهنگی بد» روز‌به‌روز کمتر شود. البته همین حالا هم از نظر سلامت محصول این نرخ پایین به حساب می‌آید.»
اطلاعات خصوصی هیچ‌کسی در اختیار دیگری قرار نمی‌گیرد
از طرفی، برخی گفته‌اند در استفاده از این سرویس نگران مسائل امنیتی هستند. معاون رشد تپسی درباره این موضوع می‌گوید: «این دغدغه را شنیده‌ایم و برای رفع آن قدم‌هایی هم برداشته‌ایم و برنامه‌هایی برای آینده داریم. نکته نخست اینکه اطلاعات خصوصی هیچ همسفری در اختیار همسفر دیگر قرار نمی‌گیرد. به‌علاوه دکمه امنیت سفر در سرویس باهمسفر مانند سرویس کلاسیک در اختیار کاربران قرار دارد و هر زمان احساس نگران بکنند، می‌توانند از خدمات امنیت سفر استفاده کنند.»
روابط‌عمومی اسنپ نیز دراین‌باره توضیح می‌دهد: «برای تأمین امنیت کاربران اقدام‌هایی انجام می‌شود؛ از تأیید صلاحیت ناوگان با همکاری پلیس فراجا گرفته تا سرویس امنیت سفر در اپلیکیشن کاربران مسافر و راننده که امکان به اشتراک گذاشتن لینک مشخصات سفر و موقعیت مکانی لحظه‌ای و برقراری ارتباط فوری با تیم امنیت سفر را به کاربران می‌دهد. تمام این امکانات در سرویس اشتراکی اسنپ نیز در دسترس کاربران است که درصورت نیاز و در شرایط اضطراری می‌توانند از آنها استفاده کنند.»
چرا گاهی سفیران درخواست مسافران را نمی‌پذیرند؟
نکته دیگر اینکه کاربران طبق تجربه‌های شخصی‌شان در شبکه‌های اجتماعی می‌گویند در خیلی موارد، همسفرشان پیدا شده اما سفیر نه. سؤالی که پیش می‌آید این است که دلیل این قضیه چیست؟ معاون رشد تپسی در پاسخ به این موارد می‌گوید: «این بخشی از ذات کسب‌و‌کارهای تاکسی اینترنتی است که تقاضامحورند؛ به همین دلیل در ۱۰۰ درصد مواقع نمی‌توانند به نیاز تمام کاربران پاسخ دهند. این درباره تمام تاکسی‌های اینترنتی، چه در ایران چه خارج از کشور، صادق است.»
قبول درخواست‌های باهمسفر ۱۰ درصد بالاتر از کلاسیک
قلی‌زاده با بیان اینکه از نقطه‌نظر سلامت محصول، نرخ قبول درخواست‌های سرویس باهمسفر متوسط ۱۰ درصد بالاتر از درخواست‌های کلاسیک است، تأکید می‌کند: «این نرخ نشان می‌دهد سرویس برای سفیران مطلوب است. با این توضیح که درحال‌حاضر بیش از ۹۰ درصد رانندگان ما از این سرویس آگاه‌اند.»
او یادآوری می‌کند: «از سوی دیگر، ما در تپسی با ارائه طرح‌های تشویقی تلاش می‌کنیم نرخ قبول درخواست را افزایش دهیم. مثلاً می‌خواهیم در باشگاه سفیران، امتیاز بیشتری برای سرویس‌های باهمسفر در نظر بگیریم.»
سازوکارهایی برای جلوگیری از لغو غیرضروری سفر
اما قوانین لغو سفر از سوی راننده یا یک مسافر در این سرویس اسنپ و تپسی چگونه است؟ طبق اعلام اسنپ «اگر یکی از مسافران سفر را لغو کند یا راننده به‌دلیل رعایت‌نکردن قوانین سفر اشتراکی، سفر یکی از مسافران را لغو کند، هزینه آن معادل سقف بازه قیمتی خواهد شد که هنگام ثبت درخواست به او نشان داده شده است.
روابط‌عمومی اسنپ اضافه می‌کند: «اگر یکی از مسافران سفر را لغو کند، آن سفر برای راننده و مسافر دیگر همچنان سفر اشتراکی به شمار می‌رود و برای هر ۲ نفر به‌صرفه است. در این شرایط مسافری که سفر اشتراکی را با راننده آغاز کرده، سقف هزینه سفر را که پیش از ثبت درخواست در اپلیکیشن مشاهده کرده، پرداخت می‌کند که از سفر عادی ارزان‌تر است و کاربر راننده هم در چنین حالتی در مقایسه با اینکه همان سفر را به‌صورت عادی انجام دهد ۱۰ درصد درآمد بیشتری خواهد داشت.»
روابط‌عمومی اپلیکیشن اسنپ توضیح می‌دهد: «برای جلوگیری از لغو غیرضروری سفر، سازوکارهای بازدارنده برای هر ۲ گروه کاربران راننده و مسافر در تمام سفرها در نظر گرفته شده، در مرحله آزمایشی سرویس سفر اشتراکی، زمان انتظار مجاز برای سوار شدن به خودرو ۲ دقیقه تعیین شده است؛ درنتیجه، اگر هرکدام از کاربران مسافر در مدت تعیین‌شده پس از رسیدن کاربر راننده در مبدأ حاضر نشوند یا قوانین سفر اشتراکی ازجمله «نداشتن همراه» را رعایت نکنند، کاربر راننده مجاز است سفر را لغو کند و با کاربر مسافر دیگر به مسیر خود ادامه دهد.»
معاون رشد تپسی نیز دراین‌باره توضیح می‌دهد: «در سرویس باهمسفر راننده می‌تواند قبل از سوار شدن مسافر اول، سفر را لغو کند اما وقتی مسافر اول سوار شد، راننده باید سفر را به اتمام برساند. اما اگر مسافر دوم بعد از سوار شدن مسافر اول سفر را لغو کند، سفر به سفری کلاسیک تبدیل خواهد شد.»
| ویژگی‌ها | تپسی (باهمسفر) | اسنپ (اشتراکی) |
| شهرهای فعال | تهران، کرج، مشهد | تهران، کرج (فاز آزمایشی) |
| ساعات خدمات | ۵:۳۰ صبح تا ۱۰ شب (به‌جز جمعه‌ها و تعطیلات) | از ۶ صبح تا ۹ شب |
| صرفه‌جویی هزینه برای مسافر | ۳۵ درصد تخفیف نسبت به سفر کلاسیک | تا ۵۰ درصد کاهش هزینه |
| ممنوعیت همراه/وسیله اضافه | دارد | دارد |
| حداکثر فاصله همسفران | ۵ دقیقه | به صورت پویا با توجه به ترافیک، مسافت و زمان سفر |
| درآمد رانندگان | ۱۵ درصد بیشتر از سفر عادی مشابه | بین ۶۰ تا ۸۰ درصد قیمت سفر اکو |
| ثبات مسیر | مبدأ و مقصد ثابت – بدون تغییر مسیر | — |
| مدت انتظار برای یافتن همسفر | حداکثر ۱۰ دقیقه | حداکثر ۶ دقیقه |
| شرایط لغو سفر | – راننده قبل از سوارشدن مسافر اول می‌تواند لغو کند – پس از سوار شدن مسافر اول باید سفر تکمیل شود – لغو مسافر دوم = تبدیل به سفر کلاسیک |
– لغو یکی از مسافران: سفر برای راننده و مسافر دیگر همچنان یک سفر اشتراکی است |
| زمان انتظار راننده | ۳ دقیقه برای هر مسافر | ۳ دقیقه |
| نمایش قیمت | قیمت ثابت | بازه‌ای (حداقل و حداکثر) |
| سفر بدون همسفر | — | هزینه کمتر از سفر عادی |