وقتی مردم و دولت هم‌قدم شدند؛ چگونه بحران انرژی ایران کنترل شد؟
برنا – گروه اقتصادی؛ پس از انتخاب مسعود پزشکیان به‌عنوان رئیسجمهور ایران، با پیگیری‌های فوری و تصمیم‌های قاطع، تحولات مهمی در حوزه انرژی شکل گرفت؛ رویکردی که بحران انرژی را به فرصتی راهبردی برای توسعه پایدار و استقلال کشور تبدیل کرد.
زهرا رجایی: در سرمای زمستان سخت ۱۴۰۲ که شرایط دشواری بر کشور حاکم بود، ذخایر نفت و گاز به محدودیت رسید و تأمین نیروگاه‌ها دچار کمبود جدی شد. قطعی‌های گسترده برق و گاز، اضطراب و نگرانی را در میان مردم شعله‌ور کرد. در دل این بحران، (مصرف بی‌رویه) به‌عنوان چالش اصلی برجسته شد و مسعود پزشکیان، رئیسجمهور تازه‌کار، با گام‌های نخستین خود وارد میدان شد تا با فراخوانی اتحاد ملی، این بحران را به فرصتی استراتژیک برای کشور بدل کند.
مردم شریک حل‌بحران
پزشکیان در تیرماه ۱۴۰۳ با صداقت صادقانه‌ای “ناترازی انرژی” را به مردم اعلام کرد. این اقدام شجاعانه، سرآغاز راه‌اندازی کمپین ملی «دو درجه کمتر» شد؛ حرکتی که با جلب مشارکت گسترده عمومی، موجی از همکاری و همبستگی را در سراسر کشور به راه انداخت.
بر اساس اعلام رسمی رئیسجمهور، در پی این نهضت ملی، صرفه‌جویی روزانه حدود ۲۰ میلیون مترمکعب گاز محقق شده است؛ دستاوردی چشمگیر که نشان‌دهنده ظرفیت بالای جامعه برای همراهی در شرایط سخت است. این حرکت نمادی از شفافیت دولت و اعتماد متقابل میان مردم و مسئولان در مدیریت مشترک بحران انرژی به شمار می‌رود.
پزشکیان با این اقدام جسورانه، علاوه بر مدیریت هوشمندانه بحران، افقی نوین در سیاست‌گذاری انرژی باز کرد که در آن مردم نه تنها مخاطب، بلکه شریک فعال و موثر در مسیر توسعه پایدار و امنیت انرژی کشور هستند.
وی با اشاره به نصب کنتورهای هوشمند و سازوکار قیمت‌گذاری پلکانی، مصرف‌کننده پرمصرف را به پرداخت بهای واقعی انرژی ملزم کرد و نمایان ساخت که عدالت انرژی و بازدهی اقتصادی پیوند خورده‌اند.
پایان‌دادن به آلودگی و اسراف
یکی از اقدامات برجسته دولت پزشکیان که از شعارهای جدی و مهم وی در دوران انتخابات به شمار می‌رفت، موضوع جمع‌آوری گاز فلر (سوخت هدررفته در مشعل‌ها) در میادین بود، که در سه فاز پارس جنوبی حدود ۱۲۰ میلیون مترمکعب گاز را نجات داد. فاز اول و دوم (هر کدام حدود ۴۰ میلیون مترمکعب) بوده است.
این گاز نه‌تنها از آلودگی جلوگیری کرد، بلکه به تأمین منظمی برای مصرف داخلی و صادرات نیز کمک کرد.
هم‌زمان با توقف تدریجی سوزاندن مازوت در برخی نیروگاه‌ها (سه نیروگاه اصلی به‌ویژه اراک، کرج و اصفهان)، دولت نشان داد تعهدی جدی به کاهش آلودگی هوا دارد. با وجود چالش‌هایی در ذخیره‌سازی سوخت مایع، این سیاست راه را برای آینده‌ای پاک‌تر گشود
قراردادهای راهبردی با سرمایه داخلی
یکی از تأکیدات اصلی رئیسجمهور در زمینه فشارافزایی میادین گازی پارس جنوبی بود که با پیگیری‌های جدی وی، در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۴۰۳ قراردادهای مهمی به ارزش کل ۱۷ میلیارد دلار بین شرکت‌های داخلی و صنعت گاز کشور برای توسعه و فشارافزایی میادین گازی پارس جنوبی به امضا رسید. این توافق‌ها با هدف افزایش بهره‌وری و تضمین رشد پایدار تولید در فصل‌های سرد سال به اجرا درمی‌آیند. کارشناسان، این گام را نقطه عطفی در خودکفایی و تقویت ظرفیت‌های انرژی ایران می‌دانند.
همچنین برنامه‌سازی به‌منظور ارتقاء زیرساخت‌های نفتی، از تعمیرات پالایشی تا توسعه خطوط لوله و ذخیره‌سازی استراتژیک، اساس افزایش ظرفیت تولید و نرم‌سازی اثرات تحریم‌ها را تشکیل داد.
از کاغذ به میدان عمل
برق خورشیدی و بادی، از شعار به برنامه اجرایی درآمدند، هدف‌گذاری تولید ۳۰ تا ۴۰ هزار مگاوات ظرفیت تا پایان سال ۱۴۰۴.
پزشکیان اعلام کرد که در صورت صرفه اقتصادی، برق جایگزین سوخت فسیلی شود و نفت و گاز برای ارزش افزوده‌های بالاتر مانند پتروشیمی یا صادرات انحصاری نگه داشته شوند.
وی حتی پیشنهاد نصب پنل مذکور بر روی بستر سدها و دریاچه‌ها را مطرح کرد تا ضمن تولید برق، تبخیر آب نیز کاهش یابد.
آب و برق: ابزارهای جدید مدیریت منابع
در حوزه برق، اقدام دولت در توسعه زیرساخت‌ها و نیروگاه‌های تجدیدپذیر با هدف کاهش وابستگی به گاز و مازوت، هشدار ناترازی ساختاری را تضعیف کرد. علاوه بر این، از تأسیسات ذخیره‌سازی آب برای تأمین برق به‌ویژه در فصل‌های خشکسالی نیز استفاده شد.
برق به‌جای گاز در تأسیسات گرمایش، سردسازی و بخش‌هایی از حمل‌ونقل، قرار بود تبدیل به گزینه اول شود. این حرکت نشانه‌ی یک دگرگونی مکانیسمی در ترکیب انرژی ملی بود.
جمع‌بندی راهبردی
مهار هدررفت انرژی، کاهش آلودگی و ارتقاء کیفیت بنزین و نفت‌گاز نیز جزو دستاوردهای ملموس این دوره به شمار می‌رود.پزشکیان با بهره‌گیری از ابزارهای اقتصادی و فناوری، شروع به بازتعریف الگوهای مصرف انرژی کرد و زمستان سخت را با مدیریت هوشمندانه و همراهی مردم، به فرصتی برای آغاز تغییرات ساختاری در مدیریت انرژی تبدیل نمود.
این تغییرات هرچند ممکن است تا پایان دولت به‌طور کامل محقق نشود، اما بدون شک بستری مستحکم برای استقلال بلندمدت انرژی ایران فراهم کرده است؛ میراثی که مسیر آینده کشور را در حوزه انرژی رقم خواهد زد.
پایان
