اروپا درگیر بحران برق؛ قطعی‌های گسترده و کسری مالی هنگفت برای توسعه زیرساخت‌ها

برنا – گروه اقتصادی؛ قطعی برق گسترده هفته گذشته در جمهوری چک که بیش از یک میلیون نفر را تحت تأثیر قرار داد و باعث توقف قطارها و تعطیلی صنایع حیاتی مانند پالایشگاه‌های نفت شد، یک بار دیگر ضعف‌های ساختاری شبکه انتقال برق اروپا را در کانون توجه قرار داده است.

در حالی که اروپا با شتاب به سمت گذار انرژی و الکتریکی‌سازی اقتصاد حرکت می‌کند، اما زیرساخت انتقال شبکه برق آن که به عنوان حلقه واسط بین تولید و مصرف عمل می کند، همچنان با مشکلات اساسی و بحرانی روبروست.
بر اساس گزارش اخیر شرکت مشاوره بوستون کانسالتینگ گروپ (BCG)، که در خبرگزاری «رویترز» به آن پرداخته شد، اپراتورهای سیستم انتقال برق (TSO) در اروپا با کسری بودجه ۲۵۰ میلیارد یورویی برای توسعه شبکه‌های انتقال در پنج سال آینده مواجه هستند، عددی که به‌روشنی نشان می‌دهد توسعه زیرساخت‌ها هم‌پای رشد فناوری و نیازهای روزافزون پیش نمی‌رود.
حادثه جمهوری چک در تاریخ ۱۰ ژوئیه (۱۹ تیر) زمانی رخ داد که یک کابل فشار قوی با ولتاژ ۴۰۰ کیلوولت در خط V411 در شمال‌غرب این کشور پاره شد، اتفاقی که نشان‌دهنده شکنندگی شبکه‌ای است که به کشورهای همسایه نیز متصل است و بر همین اساس تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که حتی در غیاب اضافه‌بار، شبکه‌هایی که به‌خوبی نگهداری یا بازسازی نشده‌اند، مستعد حوادث ناگهانی هستند.
این مسئله تنها محدود به جمهوری چک نیست. در ماه‌های گذشته، قطعی‌های مشابهی در اسپانیا، پرتغال و حتی بخش‌هایی از بریتانیا گزارش شده است و در تمامی این موارد، ضعف ظرفیت شبکه انتقال عامل اصلی بحران بوده است.
بر اساس این گزارش اروپا امروز با سه موج هم‌زمان از مشکلات بزرگ برقی روبروست که رشد سریع مراکز داده و بارهای الکتریکی پرمصرف مانند هوش مصنوعی، گسترش خودروهای برقی و ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر در شبکه را شامل می شود با این وجود شبکه انتقال همچنان بر پایه زیرساخت‌هایی بنا شده که دهه‌ها عمر دارند. این یعنی اروپایی ها باید در پنج سال آینده بیشتر از کل دو دهه گذشته زیرساخت جدید انتقال ایجاد کنند تا بتوانند پاسخ‌گوی تحولات باشند.
آنطور که «رویترز» گزارش داده است، برنامه اپراتورهای برق اروپا برای پنج سال آینده شامل سه برابر کردن سرمایه‌گذاری (CapEx) و رساندن آن به رقم ۳۴۵ میلیارد یورو است. با این حال، پس از در نظر گرفتن سود سهام و جریان نقدی عملیاتی، یک شکاف ۲۵۰ میلیارد یورویی باقی می‌ماند که باید از طریق بدهی، جذب سرمایه جدید یا فروش دارایی‌ها جبران شود.
اما این مدل مالی در معرض خطر است چرا که بسیاری از شرکت های فعال در صنعت برق اروپا با بدهی بالا فعالیت می‌کنند و در بازارهای مالی برای جذب سرمایه با رقابت شدید روبرو هستند. در عین حال، هنوز مشخص نیست که تا چه اندازه از این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند از محل یارانه‌های دولتی یا اتحادیه اروپا تأمین شود.
در این بین قطعی‌های گسترده برق در کشوری صنعتی مانند جمهوری چک، آن هم در میانه تابستان، نه‌تنها عملکرد زیرساخت‌ها را زیر سؤال می‌برد، بلکه اعتماد عمومی و اقتصادی را نیز دچار تزلزل می‌کند. توقف قطارها، تعطیلی صنایع و اختلال در خدمات عمومی در کنار تهدید همیشگی برای بیمارستان‌ها و مراکز حیاتی، اروپا را در موقعیت دشواری قرار داده است.
از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها نسبت به بازگشت سرمایه در پروژه‌های انتقال برق تردید دارند، زیرا بازدهی این بخش در مقایسه با دیگر صنایع پایین‌تر است و پیچیدگی‌های نظارتی در سطح اروپا همچنان مانعی جدی به شمار می‌رود.
این گزارش می افزاید، اروپا ممکن است در مسیر تولید انرژی‌های تجدیدپذیر پیشتاز باشد، اما بدون یک شبکه انتقال قابل اتکا، این انرژی به مصرف‌کننده نهایی نمی‌رسد و بر اساس همین کارشناسان هشدار می دهند اگر در تأمین مالی و نوسازی شبکه برق اروپا نوآوری صورت نگیرد، نیروگاه‌های بادی و خورشیدی تنها در آمار باقی خواهند ماند.

پایان