چرا برندهای ایرانی کمتر جهانی می‌شوند؟
برندسازی، سال‌هاست که برندهای جهانی مانند Apple، Samsung، Nike یا IKEA در ذهن و زندگی ما حضور دارند. این برندها نه‌تنها در کشور خود بلکه در بازارهای مختلف جهانی حضور قوی دارند. اما چرا برندهای ایرانی، علی‌رغم سابقه، کیفیت و بازار بزرگ داخلی، کمتر در عرصه جهانی دیده می‌شوند؟
این مقاله به بررسی ریشه‌های این مسئله از زاویه مدیریت برند می‌پردازد.
۱. جهانی شدن برند یعنی چه؟
جهانی شدن برند به معنای ورود موفق و پایدار یک برند به بازارهای فرامنطقه‌ای و بین‌المللی است. این فرایند فقط صادرات کالا نیست، بلکه انتقال هویت، ارزش و تجربه برند به مشتریان جهانی است. برندی که جهانی می‌شود، باید بتواند در فرهنگ‌های مختلف، قابل درک، قابل اعتماد و ترجیح‌دادنی باشد.
۲. چرا برندهای ایرانی کمتر جهانی شده‌اند؟
۲.۱ نبود استراتژی برند بین‌المللی
بسیاری از برندهای ایرانی حتی در سطح داخلی هم استراتژی برند مشخصی ندارند. چه برسد به برنامه‌ای برای توسعه برند در سطح منطقه یا جهان. جهانی شدن نیاز به هویت برند مستند، لحن مشخص و ارزش پیشنهادی روشن دارد.
۲.۲ کم‌توجهی به قدرت طراحی و بسته‌بندی
در بازار جهانی، اولین برداشت از برند معمولاً از طریق طراحی و بسته‌بندی انجام می‌شود. برندهای ایرانی هنوز درک کافی از طراحی به‌عنوان زبان جهانی برند ندارند. محصولات با کیفیت، اما با بسته‌بندی و ظاهر ضعیف نمی‌توانند رقابت کنند.
۲.۳ نبود شناخت از بازار مقصد
برای جهانی شدن، باید بازارهای هدف را شناخت؛ ذائقه‌ها، حساسیت‌ها، رقبا و انتظارات آن‌ها را تحلیل کرد. برندهای ایرانی معمولاً بدون تحقیق بازار، با رویکرد صادرات سنتی وارد می‌شوند و در جذب اعتماد مصرف‌کننده خارجی ناتوان‌اند.
۲.۴ ضعف در ساختارهای برندینگ و بازاریابی بین‌المللی
جهانی شدن برند نیازمند تیم‌های متخصص در برندینگ بین‌المللی، بازاریابی دیجیتال، مدیریت شبکه توزیع و روابط عمومی جهانی است. این ساختار در اغلب شرکت‌های ایرانی یا وجود ندارد یا بسیار ابتدایی است.
۲.۵ محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی
تحریم‌ها، مشکلات بانکی، عدم ثبات نرخ ارز و بی‌ثباتی مقررات صادراتی، مسیر رشد جهانی برندهای ایرانی را پیچیده‌تر کرده‌اند. با این حال، برندهای ترکیه‌ای، اماراتی یا هندی توانسته‌اند با وجود موانع مشابه، پیشرفت کنند.
۳. برندهایی که مسیر جهانی شدن را آغاز کرده‌اند
برخی برندهای ایرانی قدم‌هایی برای دیده‌شدن در سطح جهانی برداشته‌اند:
-
کاله: حضور در بازارهای روسیه، افغانستان، عراق و حتی آمریکا با تمرکز بر لبنیات حلال
-
دیجی‌کالا: ایجاد محتوای انگلیسی، حضور در نمایشگاه‌های خارجی و همکاری‌های بین‌المللی
-
صنایع دستی برندهای مثل ترمه رضوی یا خاتم‌کاری شیراز: فروش در سایت‌هایی چون Amazon یا Etsy
اما این تلاش‌ها هنوز پراکنده، فردی و بدون پشتوانه برندسازی قوی‌اند.
۴. برند جهانی شدن می‌خواهد یا نمی‌خواهد؟
بسیاری از مدیران ایرانی هنوز برند را مساوی با تبلیغات می‌دانند، نه یک دارایی استراتژیک. در حالی‌که برند قوی، همان چیزی است که جایگاه ما را در ذهن و قلب مشتری جهانی تثبیت می‌کند.
سؤال اصلی این است: آیا ما اصلاً جهانی فکر می‌کنیم؟ یا برند را فقط برای بازار داخلی طراحی کرده‌ایم؟
۵. مسیر پیشنهادی برای برندهای ایرانی جهت جهانی شدن
✅ ساخت استراتژی برند بین‌المللی
– مستندسازی هویت، ارزش‌ها، شعار و تمایز برند با رویکرد بین‌فرهنگی
✅ بازنگری طراحی محصول و بسته‌بندی برای بازار جهانی
– استفاده از زبان تصویری و استانداردهای جهانی طراحی
✅ تحقیق بازارهای هدف
– تحلیل رقبا، عادات مشتریان، کانال‌های توزیع و فضای رسانه‌ای در هر کشور
✅ ایجاد تیم برندینگ بین‌المللی در داخل سازمان
– استفاده از مشاوران خارجی، تربیت تیم درون‌سازمانی و تسهیل دانش برندینگ جهانی
✅ توسعه برند در کشورهای منطقه به‌عنوان گام اول
– بازارهایی چون عراق، آسیای میانه، افغانستان و کشورهای خلیج‌فارس فرصت‌های اولیه‌اند
نتیجه‌گیری
برندهای ایرانی برای جهانی شدن، فقط نیاز به محصول خوب ندارند؛ بلکه به هویت برند روشن، زبان تصویری قوی، شناخت بازار هدف و تعهد بلندمدت به برندینگ نیاز دارند.
راه جهانی شدن، از داخلی‌سازی برند در سازمان آغاز می‌شود و با ساختن اعتماد در دل بازارهای بین‌المللی ادامه می‌یابد.
🌍 برند جهانی آینده ایران شاید همین امروز متولد شده باشد — به شرطی که نگاه جهانی داشته باشد.
