روایت یک تغییر خاموش اما راهبردی، استقلال صنایع ایران در مسیر تولید برق
برنا – گروه اقتصادی؛ درحالی‌که شبکه برق با تنش‌های فصلی مواجه است، صنایع کشور آرام‌آرام در حال تبدیل‌شدن به تولیدکنندگان برق مستقل‌اند؛ روندی که می‌تواند آینده انرژی ایران را متحول کند.
در سال‌هایی که شبکه برق کشور با رشد مستمر مصرف و فشارهای فصلی مواجه است، گام‌هایی هرچند آهسته اما رو به جلو در مسیر واگذاری تأمین انرژی به صنایع برداشته شده است. پروژه‌ای که بر اساس تفاهم میان وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت آغاز شد، قرار است تا پایان سال ۱۴۰۴، صنایع را با ۱۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی جدید، به بازیگری کلیدی در توازن انرژی کشور تبدیل کند.
هرچند بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که تا بهار ۱۴۰۴ حدود ۲۰ درصد از این هدف محقق شده، اما این رقم، صرفاً نقطه شروع مسیری بلندمدت است که می‌تواند زیرساخت‌های انرژی در کشور را از وابستگی به شبکه متمرکز نجات دهد. بر اساس داده‌ها، ظرفیت نیروگاه‌های احداث‌شده تا کنون به حدود ۲۰۰۰ مگاوات رسیده و با احتساب طرح‌های در دست اجرا، امکان دستیابی به سقف ۳۰۰۰ مگاوات تا پایان سال جاری وجود دارد.
افزایش نقش صنایع در تأمین پایدار برق
رشد مصرف برق در صنایع، به‌ویژه در بخش‌های انرژی‌بر مانند فولاد، سیمان، پتروشیمی و آلومینیوم، طی سال‌های اخیر شتاب گرفته است. متوسط رشد سالانه مصرف این صنایع حدود ۶ درصد برآورد می‌شود؛ درحالی‌که ظرفیت تولید برق کشور تنها با نرخی نزدیک به ۳ درصد افزایش یافته است. همین تفاوت، اهمیت ورود صنایع به عرصه تولید برق را دوچندان کرده است.
نکته امیدوارکننده آن است که هم‌اکنون برخی از صنایع پیشرو، از جمله شرکت‌هایی در حوزه فولاد و مس، وارد فاز عملیاتی احداث نیروگاه شده‌اند و نخستین واحدهای مستقل تولید برق صنعتی به شبکه متصل شده‌اند. این روند، اگرچه کند، اما نشان‌دهنده آغاز یک تحول ساختاری در نحوه تأمین انرژی در کشور است.
بازنگری در مدل اقتصادی انرژی؛ کلید مشارکت بیشتر
یکی از الزامات اصلی برای سرعت‌گرفتن این حرکت، اصلاح تدریجی ساختار تعرفه‌ها و طراحی مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است. در حال حاضر، شکاف قابل توجهی میان قیمت تمام‌شده تولید برق (بیش از ۴۰۰۰ تومان به ازای هر کیلووات‌ساعت) و تعرفه پرداختی صنایع (کمتر از ۱۰۰ تومان) وجود دارد. همین تفاوت بزرگ، سرمایه‌گذاری در نیروگاه را برای بسیاری از بنگاه‌ها اقتصادی جلوه نمی‌دهد.
اما در صورتی که سیاست‌گذار با ابزارهایی مانند تعرفه پلکانی، مدل‌های خرید تضمینی، و امکان فروش برق مازاد به شبکه وارد عمل شود، می‌توان انتظار داشت صنایع انگیزه مضاعفی برای ورود به عرصه تولید انرژی پیدا کنند. این مسیر، هم سودآور است و هم باعث کاهش وابستگی به بودجه دولتی می‌شود.
مزایای بلندمدت؛ از صرفه‌جویی ارزی تا تاب‌آوری شبکه
خوداتکایی انرژی برای صنایع، تنها به کاهش خاموشی‌ها یا کاهش بار شبکه منجر نمی‌شود؛ بلکه مزایای اقتصادی مستقیمی نیز دارد. برآوردها نشان می‌دهد که تحقق کامل ظرفیت ۱۰ هزار مگاواتی نیروگاه‌های صنعتی، می‌تواند معادل بیش از ۴ میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی سالانه برای کشور به همراه داشته باشد؛ چرا که تولید داخلی برق جایگزین واردات سوخت، انرژی یا برق می‌شود.
علاوه بر این، مشارکت صنایع در تولید برق می‌تواند باعث ایجاد تعادل بهتر میان مصرف و تولید، افزایش امنیت شبکه در تابستان‌ها، و ارتقای بهره‌وری کلی نظام انرژی کشور شود.
چشم‌انداز روشن با تصمیمات درست
اگرچه هنوز تا رسیدن به هدف‌گذاری کامل مسیر زیادی باقی مانده، اما همین حرکت آغازین نشان‌دهنده تغییر رویکردی مثبت در نگاه به انرژی است. آینده صنعت برق کشور نه در اتکا صرف به دولت، بلکه در مشارکت فعال صنایع، سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران شکل می‌گیرد.
با استمرار اصلاحات، طراحی مشوق‌های هوشمند و تعامل بیشتر میان بخش‌های دولتی و خصوصی، می‌توان انتظار داشت که طی سال‌های آینده، صنایع بزرگ ایران به نیروگاه‌های قدرتمند خود متکی شوند؛ مسیری که در نهایت به سود اقتصاد ملی، پایداری شبکه و امنیت انرژی کشور تمام خواهد شد.
پایان
